ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΒΑΣΙΝ ΕΑΥΤΟΥ

Ο άνθρωπος δεν είναι παρά ένας ανεξάντλητος ωκεανός, γεμάτος από ανεξάντλητες νησίδες φωτός, που οδηγούν πάντα στο ίδιο σημείο: Το εντός του βάθος.

Είμαι σχεδόν διάφανη. Οι άνθρωποι με αγγίζουν χωρίς να με ακουμπούν. Και τις φορές που μ’ ακουμπούν, δίχως να το γνωρίζουν, εισρέουν μέσα μου χιλιάδες «εγώ». Εκχύνουν ζωές που εν δυνάμει μου μοιάζουν. Γίνομαι αμέτρητοι άλλοι. Μετουσιώνω ευχές, μέρες και νύχτες. Υποδύομαι εκείνα που νομίζουν πως είναι. Παίζω τους ρόλους τους τόσο καλά, που στο τέλος θα θέλουν να μου μοιάσουν.

Κανείς άνθρωπος δεν αποδέχεται πλήρως τον εαυτό του. Το απόλυτο της αδυναμίας του. Το μηδενικό της δύναμής του. Πάντα κάνει το λάθος να γνωρίζει λάθος πράγματα για τον εαυτό του. Να ενεργεί παράνομα. Κατά παράβασιν εαυτού. Κι όμως, αυτό είναι που τους βοηθά να συνεχίζουν να ζουν, ανενόχλητα άλλοι μες στη ζωή τους.

Κι αν καμιά φορά το σκεφτούν, δεν αλλάζουν τροχιά. Αλλάζουν τη μάσκα. Για να μπορούν να υποφέρουν εκείνα που βλέπουν πως δεν είναι. Που κάποτε θέλησαν και τώρα πια δεν αντιστοιχούν.

 

Όλοι έχουμε ένα ειδικό βάρος. Αυτό που μας κάνει ορατούς δια γυμνού οφθαλμού. Κι όμως, το αόρατο οφείλουμε να βλέπουμε. Εκείνο που περιβάλλει την ύπαρξη και την κάνει να είναι.

Στιγμές – στιγμές, όταν ανοίγω τα παράθυρα ν’ ακουμπήσω το φως, είναι σαν κάποιος να τρυπάει το κορμί μου. Μυριάδες βελόνες φωτός που απειλούν την διαφάνειά μου. Αντανακλώ τον εαυτό μου χιλιάδες φορές. Γυρίζω γύρω από μένα, γιατί δεν έχω που να πάω. Δεν υπάρχει κανείς να μ’ απορροφήσει. Κι έτσι επιστρέφω σε μένα. Γιατί από μένα εκπορεύομαι.

Ο Σταύρος σε ένα βιβλίο του έχει γράψει: «Είμαι τα γεγονότα μου».(*)  Πόσο ακριβές και βαρύ και δίκαιο είναι αυτό. Μόνο που εγώ, γενόμενη διαρκώς άλλοι, είμαι και τα γεγονότα τους. Πως γίνεται να επωμίζεσαι τις ζωές των άλλων; Δεν ξέρω. Αλήθεια, δεν ξέρω.

Ξέρω μόνο πως εκείνο που αντέχεται, είναι να προσπαθείς να βρεις το τέρμα που θα σε φέρει πιο κοντά σ’ ό, τι είσαι προορισμένος να γίνεις. Και να ψάχνεις βαθιά μέσα σου, να βρίσκεις διαρκώς τα κομμάτια που σε συνθέτουν.

Γιατί τίποτα δεν μπορεί να είναι πιο ισχυρό, από τη στιγμή που θα αποφασίσεις να είσαι και να μπορείς τα γεγονότα σου.

(*) Σταύρος Σταυρόπουλος, «Τι γίνονται οι λέξεις όταν μεγαλώνουν»

Μαρία Ι. Χρονιάρη

Το κείμενο αυτό δημοσιεύεται στην εφημερίδα "Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΑΝΩΓΕΙΩΝ", όπου φιλοξενείται η μόνιμη στήλη μου, "Ιστορίες του ωκεανού". Την εφημερίδα μπορείτε να την κατεβάσετε σε μορφή PDF, και να την διαβάσετε, εδώ:

http://www.ifonitonanogion.gr/media/files/FWNH-293.pdf

ΓΙΑ ΤΑ ΟΥΡΛΙΑΧΤΑ ΤΩΝ ΨΥΧΩΝ

Για τις πληγές που δεν αφήνουμε να κλείσουν. Και για τα ουρλιαχτά των ψυχών που είναι λύκοι.

Μαρία Χρονιάρη

ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΩ ΖΩΕΣ 17

Θέλω να συναντήσω τις προσευχές σου. Για να εκδικηθώ το χθες. Για να πάψεις να είσαι ένα κρεμασμένο τοτέμ στο σαλόνι μου.

Ο μόνος δρόμος για τη σωτηρία είναι αυτός που δεν θα χρειαστεί να διαβούμε ποτέ.


Μαρία Χρονιάρη

(Από την ποιητική συλλογή "Εκεί που αλλάζω ζωές", εκδ. Απόπειρα 2010)

Η ΤΥΦΛΗ ΚΟΠΕΛΑ

Πολλές φορές θυσιάζουμε πράγματα από τον εαυτό μας, ίσως και τον ίδιο τον εαυτό μας, μόνο και μόνο για να δούμε εκείνους που αγαπάμε χαρούμενους. Ήρεμους κι ευτυχισμένους.

 Η θυσία αυτή, το μέγεθός της, ουσιαστικά μπορεί να μετρηθεί μόνο από μας. Όχι από τον παραλήπτη. Ο παραλήπτης όμως είναι εκείνος που θα κάνει την χαρά της θυσίας μας άξια, απλά λέγοντας ένα ευχαριστώ. Αν δεν το κάνει, δεν πειράζει. Έτσι κι αλλιώς κερδισμένος πάντα, είναι εκείνος που δίνει. Κι ας φαίνεται πως έχει χάσει.


Μαρία Χρονιάρη

ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ

Είναι μια σκιά

Που μ’ ακολουθεί

Σαν παράνομο βλέμμα

Κάθε μέρα

Φυτεύει ευχές

Στο μπαλκόνι μου

Μετά

Τις ποτίζει η ζωή

Αφήνοντάς τες στο μαξιλάρι μου

Με το φως του ήλιου

Όλα έχουν γίνει αλλιώς

Η σκιά μου κι εγώ

Προχωράμε μαζί

Παράλληλα

Σ’ όλους τους δρόμους

Σ’ όλες τις κρυφές

Για τους άλλους στιγμές

Κι όταν πέφτει σιωπή

Εκεί

Που κανένας δεν βλέπει

Κανείς δεν χωράει να μπει

Γεννάμε θαύματα

Για τα χρόνια που θα ‘ρθουν

Η σκιά μου κι εγώ

Γινόμαστε ταχυδακτυλουργοί

Ελλείψει άλλων

Πραγματικών λύσεων

Μαρία Χρονιάρη

(από το βιβλίο μου "Η ΣΚΙΑ ΜΟΥ ΚΙ ΕΓΩ" που κυκλοφορεί από τις εκδ. Απόπειρα)

Το ποίημα αυτό δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο ιστολόγιο του Σταύρου Σταυρόπουλου. Τον ευχαριστώ. Δείτε εδώ την ανάρτηση

http://sstavropoulos.blogspot.gr/2013/04/blog-post_5.html

ΓΡΑΜΜΑ ΕΝΟΣ ΑΡΡΩΣΤΟΥ

Φίλε μου Αλέξη, το `λαβα το γράμμα σου

και με ρωτάς τι γίνομαι, τι κάνω.

Μάθε, ο γιατρός πως είπε στη μητέρα μου

ότι σε λίγες μέρες θα πεθάνω.

Είναι καιρός όπου έπληξα διαβάζοντας

όλο τα ίδια που έχω εδώ βιβλία

κι όλο εποθούσα κάτι νέο να μάθαινα

που να μου φέρει λίγη ποικιλία.

Κι ήρθεν εχθές το νέο έτσι απροσδόκητα,

σιγά ο γιατρός στο διάδρομο εμιλούσε,

και τ’ άκουσα, στην κάμαρα σκοτείνιαζε

κι ο θόρυβος του δρόμου σταματούσε.

Έκλαψα βέβαια, κάτω απ’ την κουβέρτα μου

Λυπήθηκα. Για σκέψου, τόσο νέος

μα στον εαυτό μου αμέσως υποσχέθηκα

πως θα φανώ, σαν πάντοτε, γενναίος.

Θυμάσαι, που ταξίδια ονειρευόμουνα

κι είχα ένα διαβήτη κι ένα χάρτη,

και πάντα για να φύγω ετοιμαζόμουνα

κι όλο η μητέρα μου `λεγε: "Το Μάρτη..."

Τώρα στο τζάμι ένα καράβι εσκάρωσα

κι ένα του Μαγκρ στιχάκι έχω σκαλίσει:

«Τι θλίψη στα ταξίδια κρύβεται άπειρη!»

κι εγώ για ένα ταξίδι έχω κινήσει.

Να πεις σ’ όλους τους φίλους χαιρετίσματα

κι αν τύχει ν’ απαντήσεις την Ελένη,

πως μ’ ένα φορτηγό πες της μπαρκάρισα

και τώρα πια να μη με περιμένει.

Αλήθεια, ο Χάρος ήθελα να `ρχότανε

σαν ένας καπετάνιος να με πάρει,

χτυπώντας τις βαριές πέτσινες μπότες του

κι ένα μακρύ τσιμπούκι να φουμάρει.

Αλέξη, νιώθω τώρα πως σε κούρασα,

μπορεί κιόλας να σ’ έκαμα να κλάψεις.

Δε θα `βρεις, βέβαια, λόγια για μια απάντηση

μα δε θα λάβεις κόπο να μου γράψεις...

Νίκος Καββαδίας

ΕΠΕΙΔΗ ΛΥΓΜΟΣ

Είμαι ό, τι απέμεινε από έναν λυγμό.

Μαρία Χρονιάρη



Από το βιβλίο μου "ΕΠΕΙΔΗ ΜΑΖΙ", εκδ. Απόπειρα 2012

ΖΩΗ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΣ ΠΕΘΑΝΕΙ

"Ζήσατε πολλές και μεγάλες πίκρες που τώρα έχουν περάσει. Λέτε ότι αυτό το πέρασμά τους ήταν οδυνηρό και ενοχλητικό για σας. Ωστόσο, αναρωτηθείτε σας παρακαλώ, αν αυτές οι μεγάλες πίκρες πέρασαν μέσα από σας, αν μεταμόρφωσαν κάποια πράγματα στο βάθος του είναι σας, αν κάποιο σημείο του εαυτού σας άλλαξε όσο ήσαστε λυπημένος. 

Επικίνδυνες και κακές είναι μόνο οι λύπες που περιφέρουμε δημοσίως για να τις καταπνίξουμε με θόρυβο σαν αρρώστιες που αντιμετωπίζουμε επιπόλαια και επιφανειακά.Υποχωρούν για λίγο και μετά από μια ανάπαυλα εκδηλώνονται σε πολύ χειρότερη μορφή, μαζεύονται μέσα μας και είναι ζωή, ζωή που δεν ζήσαμε, που αρνηθήκαμε, που χάσαμε, ζωή που μπορεί να μας πεθάνει."


Ρίλκε, από το βιβλίο "Γράμματα σε έναν νέο ποιητή" 1929

ΟΙ ΨΥΧΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΓΑΠΕΣ

Η ψυχή μας είναι ένα σκοτεινό φωτεινό μέρος. Εγκλωβισμένη μέσα στο σώμα μας, προσπαθεί να επιβιώσει. Να μην πάει χαμένη. Δεν υπάρχουν πολλά να πω, και υπάρχουν άπειρα για να μιλήσω. Γι' αυτό θα σιωπήσω, αφήνοντας το τραγούδι της ανάρτησης να τα πει όλα. Αν όμως εσύ θέλεις κάτι να μου πείς, πρώτα κρίνε με σαν άνθρωπο που ψάχνει την ψυχή του.

Μαρία Χρονιάρη

ΓΙΑ ΕΚΕΙΝΟΥΣ ΠΟΥ ΕΦΥΓΑΝ

για την Σουζάνα και τον Παναγιώτη

Σήμερα είναι μια επέτειος. Μια επέτειος θλίψης. Άνθρωποι που χάθηκαν από την ζωή μου χωρίς να προλάβουν να μεγαλώσουν. Με τα άγουρα χρόνια της εφηβείας να χτυπάνε δυνατά στις αρτηρίες τους. Που έγιναν μπλε. Και παγωμένες.

Άνθρωποι που έκαναν αλήθεια τα ψέματα γιατί δεν μπορούσαν να ζήσουν αλλιώς. Γιατί πάντα ο παράδεισος θα είναι μακριά. Και πάντα κάνουμε ό, τι μπορούμε να τον φτάσουμε. Να τον φτιάξουμε. Να τον φέρουμε λίγο πιο κοντά.

Η καρδιά μας, η ζωή μας, οφείλει να έχει χώρο γι' αυτούς τους ανθρώπους. Κι αν δεν έχει, να τον δημιουργήσει. Μου λείπουν οι φίλοι μου. Γιατί δεν καταφέραμε να δούμε μαζί τον κόσμο. Γιατί ο κόσμος μου χωρίς αυτούς είναι αλλιώς. 

Να είστε καλά εκεί παιδιά. Έτσι κι αλλιώς ο χώρος κι ο χρόνος δεν υπάρχουν όταν αγαπάς. Όταν θυμάσαι.

Μαρία Χρονιάρη

ΝΑ ΠΕΤΑΤΕ ΜΑΖΙ ΑΛΛΑ ΠΟΤΕ ΔΕΜΕΝΟΙ

Ένας πανάρχαιος μύθος των ινδιάνων Σιού, λέει πως ήρθαν κάποτε στη σκηνή του γέρου μάγου της φυλής, πιασμένοι χέρι χέρι, ο Άγριος Ταύρος, ο πιο γενναίος και τιμημένος νέος πολεμιστής, και το Ψηλό Σύννεφο, η κόρη του αρχηγού, μια από τις ωραιότερες γυναίκες της φυλής.  

 

"Αγαπιόμαστε" αρχίζει ο νέος.

   

"Και θα παντρευτούμε" λέει εκείνη.   

"Και αγαπιόμαστε τόσο που φοβόμαστε." 

  

"Θα θέλαμε κάποιο μαγικό, ένα χαϊμαλί, ένα φυλαχτό." 

  

"Κάτι που θα μας εγγυάται ότι θα είμαστε για πάντα μαζί." 

  

"Που θα μας εξασφαλίσει ότι θα είμαστε ο ένας στο πλευρό του άλλου, ώσπου να συναντήσουμε τον Μανιτού, την ημέρα του θανάτου".  

 

"Σε παρακαλούμε" ικετεύουν, "πες μας τί μπορούμε να κάνουμε."   

Ο μάγος τους κοιτάζει και συγκινείται που τους βλέπει τόσο νέους, τόσο ερωτευμένους, να λαχταρούν τόσο μια του λέξη. "Υπάρχει κάτι ..." λέει τελικά ο σοφός μάγος μετά από αρκετή ώρα. "Αλλά δεν ξέρω...είναι ένα έργο πολύ δύσκολο και απαιτεί θυσίες." 

   

"Δεν μας πειράζει" λένε και οι δύο.   

"Ό,τι και να' ναι" επιβεβαιώνει ο Άγριος Ταύρος. 

  

"Ωραία" λέει ο μάγος. "Ψηλό Σύννεφο, βλέπεις το βουνό που είναι βόρεια από το χωριό μας; Πρέπει να το ανέβεις μόνη σου, χωρίς τίποτα άλλο εκτός από ένα δίχτυ και τα χέρια σου, και να κυνηγήσεις το πιο όμορφο και δυνατό γεράκι του βουνού. Αν το πιάσεις, πρέπει να το φέρεις εδώ ζωντανό την τρίτη μέρα μετά την πανσέληνο. Κατάλαβες;"   

Η νεαρή κοπέλα συγκατανεύει σιωπηλά.  

 

"Κι εσύ Άγριε Ταύρε" συνεχίζει ο μάγος, "πρέπει να ανέβεις το βουνό του κεραυνού, κι όταν φτάσεις στην κορυφή, τον πιο άγριο απ' όλους τους αετούς, και με τα χέρια σου μόνο κι ένα δίχτυ να τον πιάσεις χωρίς να τον τραυματίσεις και να τον φέρεις μπροστά μου, ζωντανό, την ίδια μέρα που θα έρθει και το Ψηλό Σύννεφο. Πηγαίνετε τώρα."   

Οι δυο νέοι κοιτάζονται με τρυφερότητα, κι ύστερα από ένα φευγαλέο χαμόγελο φεύγουν για να εκπληρώσουν την αποστολή που τους ανατέθηκε. Εκείνη πάει προς το βορρά, εκείνος προς το νότο.   

Την καθορισμένη ημέρα, μπροστά στη σκηνή του μάγου, περιμένουν οι δυο νέοι, ο καθένας με μια πάνινη τσάντα, που περιέχει το πουλί που του ζητήθηκε. Ο μάγος τους λέει να βγάλουν τα πουλιά από τις τσάντες με μεγάλη προσοχή. Οι νέοι κάνουν αυτό που τους λέει, και παρουσιάζουν στο γέρο για να τα εγκρίνει τα πουλιά που έπιασαν Είναι πανέμορφα, χωρίς αμφιβολία, τα καλύτερα του είδους τους. 

  

"Πετούσαν ψηλά;" ρωτάει ο μάγος.   

"Ναι, βέβαια. Κι εμείς, όπως μας ζητήσατε. Και τώρα;" ρωτάει ο νέος. "Θα τα σκοτώσουμε και θα πιούμε την τιμή από το αίμα τους;"  

"Όχι" λέει ο γέρος. 

  

"Να τα μαγειρέψουμε και να φάμε τη γενναιότητα από το κρέας τους;" προτείνει η νεαρή.

   

"Όχι" ξαναλέει ο γέρος. "Κάντε ότι σας λέω. Πάρτε τα πουλιά και δέστε τα μεταξύ τους από τα πόδια μ' αυτές τις δερμάτινες λωρίδες. Αφού τα δέσετε, αφήστε τα να φύγουν, να πετάξουν ελεύθερα."  

Ο πολεμιστής και η νεαρή κοπέλα κάνουν ό,τι ακριβώς τους έχει πει ο μάγος, και στο τέλος ελευθερώνουν τα πουλιά.   

Ο αετός και το γεράκι προσπαθούν να πετάξουν, αλλά το μόνο που καταφέρνουν είναι να στριφογυρίζουν και να ξαναπέφτουν κάτω. Σε λίγα λεπτά, εκνευρισμένα που δεν καταφέρνουν να πετάξουν, τα πουλιά επιτίθενται με τσιμπήματα το ένα εναντίον του άλλου, μέχρι που πληγώνονται.   

"Αυτό είναι το μαγικό. Μην ξεχάσετε ποτέ αυτό που είδατε σήμερα. Τώρα, είστε κι εσείς ένας αετός κι ένα γεράκι. Αν δεθείτε ο ένας με τον άλλον, ακόμα κι αν το κάνετε από αγάπη, όχι μόνο θα σέρνεστε στη ζωή σας, αλλά επιπλέον, αργά ή γρήγορα, θα αρχίσετε να πληγώνετε ο ένας τον άλλον. Αν θέλετε η αγάπη σας να κρατήσει για πάντα, να πετάτε μαζί, αλλά ποτέ δεμένοι."

Χόρχε Μπουκάι, "Ο Δρόμος της Συνάντησης"

ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ & ΜΑΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑΡΗ:Ο ΒΑΘΜΟΣ ΜΗΔΕΝ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ, Μετά, εκδ. Απόπειρα, 2012

ΜΑΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑΡΗ, Επειδή μαζί, εκδ. Απόπειρα, 2012

Το Μετά και το Επειδή μαζί συγκροτούν τους δυο μεσαίους – αλλά συνδετικούς -  κρίκους μιας πρωτόγνωρης αλυσίδας τεσσάρων βιβλίων, που ξεκίνησε με το βιβλίο του Σταύρου Σταυρόπουλου, Πιο νύχτα δεν γίνεται, εκδ. Οξύ, 2011  και θα ολοκληρωθεί με την έκδοση του βιβλίου του Καπνισμένο κόκκινο. Οι σελίδες τους διαπλέκονται, απαντούν η μια στην άλλη, για να επιστρέψουν, λίγο πριν το τέλος, στο τέλος που τις δημιούργησε. 

Υπάρχει εκεί η γραμμένη ιστορία των ανθρώπων. Αλλά περισσότερο απ’ αυτήν υπάρχει η ιστορία της μορφής τους: Τα πρόσωπα ξεκινούν κανονικά και καταλήγουν αποσυντεθημένα. Είναι πρώην πρόσωπα, πρώην ζωντανών. Η γραφή βουλιάζει. Η ιστορία κλυδωνίζεται. Το ύστατο συναίσθημα είναι ο οδηγός.

.........................................................................................................................................

- Κύριε Σταυρόπουλε, θα ήθελα δυο λόγια γι αυτό το εγχείρημα. Έναν οδηγό ανάγνωσης.

-Σταύρος Σταυρόπουλος: Η διαδρομή είναι κυκλική. Επιστρέφω πάντα σε αυτό που ήμουν πριν. Στα τρία δικά μου βιβλία ανακαλύπτω σταδιακά τα ίχνη μιας κοσμικής πτώσης. Τα παρακολουθώ να γράφονται μέσα μου. Είναι ένα ταξίδι μνήμης που συνεχίζεται. Το βιβλίο της κυρίας Χρονιάρη συμμετέχει σε αυτή την ανακάλυψη, ακολουθώντας το γλωσσικό μόρφωμα.

-Υπάρχει μια σταθερή γραμμή πλεύσης;

-Μαρία Χρονιάρη: Υπάρχει ο άξονας που χάραξε ο Σταύρος Σταυρόπουλος με το βιβλίο του, «Πιο νύχτα δεν γίνεται», και πάνω σ’ αυτόν κινείται και το δικό μου, «Επειδή Μαζί». Ένα παράλληλο σύμπαν ιδεών, σκέψεων και λέξεων, που επιθυμούν να υπάρξουν μαζί. Πρόκειται για μια αμαξοστοιχία από φράσεις.

-Κάθε έργο είναι όμως ξεχωριστό. Έχει να διηγηθεί την δική του ιστορία.

-Σ.Σ: Δεν υπάρχουν πολλές ιστορίες, η ιστορία είναι πάντα μια: Ερχόμαστε και φεύγουμε. Ενδιάμεσα υπάρχει ο σχολιασμός, για την αρχή και το τέλος των πραγμάτων.  Η λογοτεχνία, ανέκαθεν αυθαιρετούσε σε αυτό. Έδινε μια άλλη, διαφορετική διάσταση για το ίδιο πράγμα. Η γραφή είναι μια κατάσταση πλήρους αβεβαιότητας. Μια ερώτηση για την οποίαν μπορούν να καταγραφούν εκατομμύρια απαντήσεις. Όλες είναι λάθος, γιατί αυτό το λάθος είναι η αφορμή της λογοτεχνίας.

-Πώς προέκυψε η ανάγκη «συνομιλίας» μεταξύ των έργων και τι συμβολίζει;

M.X: Το «Πιο νύχτα δεν γίνεται» μιλά για το τέλος του ανθρώπινου μύθου. Κινούμενη απ’ αυτό το τέλος,  θέλησα να θέσω τα πράγματα σε μια νέα αρχή. Από τη δική μου οπτική. Η αναγέννηση πιστεύω πως κρύβεται μέσα σε ένα ισχυρό μαζί, που μπορεί να παραμείνει συμπαγές κι ακλόνητο. Αλλάζοντας πρόσωπα μέσα από την διαδικασία της κατάρρευσης.

-Βιώνουμε σήμερα όλοι μια ανεπανάληπτη κρίση. Πόσο επισφαλής ή πόσο «περιττή» είναι η θέση της λογοτεχνίας;

Σ.Σ: Δεν μας ενδιαφέρουν τα έργα που επηρεάζονται από την εποχή τους, αλλά αυτά που την επηρεάζουν. Θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει «περιττή» την εποχή και όχι την θέση της λογοτεχνίας. Τουλάχιστον στα δικά μας μάτια, φαντάζει ελκυστικότερο αυτό. 

Η συνέντευξη δόθηκε στην Τίνα Πανώριου και στο περιοδικό Ραδιοτηλεόραση, Τεύχος 2249, 22-28 Μαρτίου 2013